ESER SAHİBİNİN HAKLARI (FSEK)

Eser sahibi Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na(FSEK) göre eseri meydana getiren kişi olarak tanımlanmaktadır. Eser, sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eseri olarak her nevi fikir ve sanat mahsulleridir.

Hususiyet taşımayan yapıtlar eser olarak nitelendirilmeyeceğinden Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun tanıdığı haklardan yararlanamayacaktır. Fikir ve sanat eserleri (FSEK) kanununa göre; ilim ve edebiyat eserleri, musiki eserler, güzel sanat eserleri ve sinema eserleri olarak dört çeşit gruba ayrılmaktadır.

Eser sahibinin kanunla tanımlanmış ve güvence altına alınmış mali ve manevi hakları mevcuttur. Mali hakları kullanma yetkisi münhasıran eser sahibine ait olmakla birlikte eser sahibi düzenlenecek yazılı bir sözleşme ile mali haklarını süre, yer muhteva itibariyle sınırlı veya sınırsız, karşılıklı veya karşılıksız olarak devredebileceği gibi bu haklarını sadece kullanma yetkisini de başka bir kişiye verebilir.

MANEVİ HAKLAR:

1. Umuma arz hakkı,

2. Adın belirtilmesi hakkı,

3. Eserde değişiklik yapılmasını menetmek,

4. Eser sahibinin zilyet ve maliklere karşı hakları

MALİ HAKLAR:

1. İşleme hakkı,

2. Çoğaltma hakkı

3. Yayma hakkı

4. Temsil hakkı ve işaret, ses/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı

Eserin umuma arz edilip edilmeyeceğini, yayımlanma zamanını ve nasıl yayımlanacağını münhasıran eser sahibi belirler.

Eser sahibinin izni olmadıkça eserde yahut eser sahibin adında kısaltmalar, ekleme ve başka değiştirmeler yapılamaz.

Eser sahibi, gerekli durumlarda esere malik veya zilyet olanlardan eserlerin asıllarını geçici bir süre yararlanmayı talep etme hakkına sahiptir.

Eserin tek ve özgün olması durumunda eser sahibi, kendisine ait tüm dönemleri kapsayan çalışma ve sergilerde kullanmak amacıyla, koruma şartlarını yerini getirerek iade edilmek üzere eseri isteyebilir.

Eserin aslını veya kopyalarını, herhangi bir şekil veya yöntemle, tamamen veya kısmen, doğrudan veya dolaylı, geçici veya sürekli olarak çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine aittir.

Eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, kiralamak, ödünç vermek, satışa çıkarmak veya diğer yollarla dağıtma hakkı münhasıran eser sahibine aittir.

Eserden, doğrudan doğruya yahut işaret, ses veya resim nakline yarıyan aletlerle umumi mahallerde okumak, çalmak, oynamak ve göstermek gibi temsil suretiyle faydalanma hakkı münhasıran eser sahibine aittir.

Eser sahibİ, kayıtsız ve şartsız olarak yazılı izin vermiş olsa bile şeref ve itibarını zedeleyen veya eserin mahiyet ve hususiyetini bozan her türlü değiştirmeleri menedebilir.

Esere malik olan kişi, eseri bozamaz, yok edemez ve eser sahibinin haklarına zarar veremez.

HAKKI İHLAL EDİLEN ESER SAHİBİNİN AÇABİLECEĞİ DAVALAR:

Manevi ve mali hakları tecavüze uğrayan kimse tecavüzün mahiyetine göre tecavüzün ref’i, tecavüzün men’i ve tazminat davası açabileceği gibi ayrıca FSEK madde 71'de belirtildiği üzere ihlal eden kimse hakkında hapis ve para cezası uygulanması için de ceza davası açabilir.

Av. Buket BATUKAN